* ডিজিটেল মাধ্যম কি?
ডিজিটেল মাধ্যম হৈছে এনে এক মাধ্যম য’ত ইলেক্টনিক যন্ত্ৰপাতিৰ ওপৰত সমগ্ৰ প্ৰক্ৰিয়াটো নিৰ্ভৰশীল৷ শব্দ, দৃশ্য-শ্ৰাব্য, গ্ৰাফিক্স আদি মাধ্যমৰ প্ৰতিটো উপকৰণেই ইয়াত বৈদ্যুতিকভাৱে উপলব্ধ হয়৷ ডিজিটেল মাধ্যম হৈছে–মানৱ সভ্যতাৰ প্ৰতিটো উপকৰণকে মেচিনৰ দ্বাৰা সংৰক্ষণ, সংবদ্ধৰ্ন আৰু পৰিচালিত কৰোঁৱাৰ এক পদ্ধতি৷ ক্ষিপ্ৰ যোগাযোগ ব্যৱস্থা আৰু মানৱ সভ্যতাৰ জীৱন নিৰ্বাহৰ পদ্ধতিটো সহজ আৰু সৰল কৰি তোলাই ইয়াৰ মুখ্য উদ্দেশ্য৷ ডিজিটেল মাধ্যমৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে ইণ্টাৰনেট সেৱা৷ ইণ্টাৰনেট সেৱাৰ দ্বাৰাই ডিজিটেল মাধ্যমৰ সামগ্ৰিক কাৰ্যকলাপ পৰিচালিত হয়৷ আৰু আমি বিভিন্ন ইলেক্টনিক সেৱা বা মাধ্যমসমূহ যেনে টেলিভিছন, কম্পিউটাৰ, মোবাইলফোন আদিৰ দ্বাৰা এই ডিজিটেল ক্ষেত্ৰখনৰ সৈতে জড়িত হৈ থাকো৷ ডিজিটেল মাধ্যম মূলতঃ যোগাযোগ, প্ৰকাশন, বিনোদন-মনোৰঞ্জন, শিক্ষা, সংস্কৃতি, সাহিত্য, বাণিজ্য, ৰাজনীতি আদিৰ বিষয়ৰ সৈতে বিশেষভাৱে জড়িত৷
তাৰোপৰি বৰ্তমান সময়ত বিভিন্ন চফ্টৱেৰ, এম.পি. থ্ৰি প্লেয়াৰ, কমপেক্ট ডিছ, পেন ড্ৰাইভ, ব্লুটুথ, ৱাইফাই আদি হৈছে ডিজিটেল মিডিয়াটো কাৰ্যক্ষম গৈ থকাৰ মূল চালিকাশক্তি৷
বৰ্তমান ডিজিটেল মাধ্যমৰ কিছুমান নব্য ক্ষেত্ৰৰ সৃষ্টি হৈছে৷ সেইবোৰ হ’ল– ব্লগ, ৱেবচাইট, ৱিকিপিডিয়া, ৱিকিউৎস আদিৰ দৰে ক্ষেত্ৰসমূহ৷ সেইদৰে বিভিন্ন চচিয়েল নেটৱৰ্কিং চাইট যেনে– ফেচবুক, ৱাটছএপ, ইউটিউব, ই-মেইল, ই-আলোচনী, টুইটাৰ, টেলিগ্ৰাম আদিও ডিজিটেল ক্ষেত্ৰখনৰ সৈতে জড়িত হৈ পৰিছে৷
অসমীয়া ফণ্ট নিৰ্মাণঃ প্ৰস্তুতি পৰ্ব
অসমীয়া ফণ্টক আমি দুই ধৰণেৰে আলোচনা কৰিব পাৰোঁ৷ ইউনিক’ড প্ৰণালী উদ্ভাৱনৰ ১৯৯১ চনৰ আগৰ ফণ্ট আৰু আৰু ইউনিক’ড প্ৰণালী উদ্ভাৱনৰ পিছৰ সময়চোৱাৰ ফণ্ট৷ ইউনিক’ড প্ৰণালী উদ্ভাৱনৰ আগতে অসমীয়া আখৰক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব পৰা ফণ্ট বিশেষ নাই৷ ১৯৮৩ চনত স্থাপন কৰা Modular InfoTech Pvt. Ltd নামৰ এটা কোম্পানীয়ে প্ৰথম ভাৰতীয় ভাষাত লিখিবপৰা কম্পিউটাৰ সঁজুলি আৰু ফণ্টৰ সৃষ্টি কৰিছিল৷ সেই কোম্পানীটোৱে সৃষ্টি কৰা শ্ৰীলিপি (Shree-Lipi) নামৰ চফ্টৱেৰটোৰ ভিতৰত অসমীয়া ভাষাত লিখিব পৰাকৈ অনেক ফণ্ট তৈয়াৰ কৰিছিল৷ [https://www.modular-infotech.com/html/index.html] পৰৱৰ্তী সময়ত আমেৰিকাৰ ৰ’ড আইলেণ্ড বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অংক শাস্ত্ৰৰ অধ্যাপক ড॰ দিলীপ কুমাৰ দত্তই ‘ডিবৰু’, ‘বেঁকী’ আৰু ‘কপিলী’ নামৰ তিনিটা ফণ্ট নিৰ্মাণ কৰিছিল৷ এই ফণ্টকেইটাৰ জৰিয়তেই সৰ্বপ্ৰথমবাৰৰ বাবে কম্পিউটাৰত অসমীয়াত লিখাটো সম্ভৱপৰ হৈছিল৷ আনহাতে, এই ফণ্টকেইটাই আছিল ভাৰতীয় ভাষাৰ প্ৰথম ফণ্ট, অৰ্থাৎ কম্পিউটাৰত ব্যৱহৃত প্ৰথম ভাৰতীয় আখৰ আছিল অসমীয়া৷ এই ফণ্টকেইটাৰ জৰিয়তেই দত্তই ১৯৮৫ চনত ‘প্ৰেমত পৰিলোঁ নেকি? ’ শীৰ্ষক গ্ৰন্থখন লিখি উলিয়াইছিল৷ এইখন গ্ৰন্থই কম্পিউটাৰত অসমীয়া আখৰেৰে লিখা প্ৰথমখন গ্ৰন্থ৷ গ্ৰন্থখন প্ৰকাশ হয় ১৯৮৭ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত, প্ৰকাশক- নাৰায়ণ দাস, অসমী প্ৰকাশন৷ ইয়াৰ পিছত ৰামধেনু (১৯৯২) চফ্টৱেৰৰ বিকাশৰ লগে লগে ‘গীতাঞ্জলি’ (Geetanjali) নামৰ এটা ফণ্টৰ সহায়ত কম্পিউটাৰৰ পেজমেকাৰ ছফ্টৱেৰত অসমীয়া ভাষাত লিখাৰ কাম-কাজ আৰম্ভ হয়৷ অসমীয়া ফণ্টৰ ইতিহাসত ‘আদৰ্শ ৰত্নে’ নামৰ ফণ্টটোৰ এক বিশেষ ভূমিকা আছে৷ ‘আদৰ্শ ৰত্নে’ ফণ্টটো হৈছে কম্পিউটাৰৰ ৩২-bit সংস্কৰণক সমৰ্থন কৰা বিশ্বৰ প্ৰথম TrueType ফণ্ট৷ এই ফণ্টটোৱে অসমীয়া ভাষাৰ লগতে বড়ো, বাংলা, কামৰূপী, কাৰ্বি আৰু মণিপুৰী ভাষাকো সমৰ্থন কৰে৷ ১৯৯৮ চনৰ অক্টোবৰ মাহত স্থাপন কৰা ‘ৰত্নে প্ৰকল্প’ নামৰ প্ৰকল্প এটাৰ আধাৰত আমেৰিকাত কৰ্মৰত ৰবিন ডেকাই তেওঁৰ দেউতাকৰ নামেৰে এই ফণ্টটো সৃষ্টি কৰে৷ অৱশ্যে বৰ্তমান অসমত বহুবোৰ অসমীয়া ফণ্ট উদ্ভাৱন কৰা হৈছে৷
অসমীয়া ফণ্ট নিৰ্মাণঃ
অসমীয়া ফণ্টক আমি দুই ধৰণেৰে আলোচনা কৰিব পাৰোঁ৷ ইউনিক’ড প্ৰণালী উদ্ভাৱনৰ ১৯৯১ চনৰ আগৰ ফণ্ট আৰু আৰু ইউনিক’ড প্ৰণালী উদ্ভাৱনৰ পিছৰ সময়চোৱাৰ ফণ্ট৷ ইউনিক’ড প্ৰণালী উদ্ভাৱনৰ আগতে অসমীয়া আখৰক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব পৰা ফণ্ট বহুত বেছি নাই৷ ১৯৮৩ চনত স্থাপন কৰা Modular InfoTech Pvt. Ltd নামৰ এটা কোম্পানীয়ে ভাৰতীয় ভাষাত লিখিব পৰা কম্পিউটাৰ সঁজুলি আৰু ফণ্টৰ সৃষ্টি কৰিছিল৷ সেই কোম্পানীটোৱে সৃষ্টি কৰা ‘শ্ৰীলিপি’ (Shree-Lipi) নামৰ চফটৱেৰটোৰ ভিতৰত অসমীয়া ভাষাত লিখিব পৰাকৈ অনেক ফণ্ট তৈয়াৰ কৰিছিল৷(https://www.modular-infotech.com/html/index.html) ইয়াৰ পিছত ‘ৰামধেনু’ (১৯৯২) চফটৱেৰৰ বিকাশৰ লগে লগে গীতাঞ্জলি (Geetanjali) নামৰ এটা ফণ্টৰ সহায়ত কম্পিউটাৰত অসমীয়া ভাষাত পেজমেকাৰত লিখাৰ কাম-কাজ আৰম্ভ হয়৷
অসমীয়া কী-বৰ্ড নিৰ্মাণঃ
Unicode Consortium- [ইউনিক’ড কনচ’ৰটিয়াম]এ ইউনিক’ডৰ সম্প্ৰসাৰণ কৰাৰ আগলৈকে কম্পিউটাৰ আৰু ম’বাইলত অসমীয়া লিখিবৰ বাবে বিশেষ অসমীয়া কী-বৰ্ডৰ নিৰ্মাণ হোৱা নাছিল৷ ১৯৮৩ চনত জন্ম হোৱা Modular InfoTech Pvt. Ltd নামৰ এটা কোম্পানীটোৱেই সম্ভৱতঃ প্ৰথমবাৰৰ বাবে অসমীয়াকে ধৰি আন আন ভাৰতীয় ভাষাত কম্পিউটাৰত লিখিব পৰা চফটৱেৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল৷ তাৰ পিছত কম্পিউটাৰত অসমীয়া লিখিবৰ বাবে সম্পূৰ্ণ ঘৰুৱাভাৱে আন এক চফটৱেৰৰ নিৰ্মাণ কৰে ১৯৯২ চনত গুৱাহাটীৰ ত্ৰিদীপ কুমাৰ বৰুৱাই৷ ত্ৰিদীপ কুমাৰ বৰুৱাই নিৰ্মাণ কৰা ‘ৰামধেনু’ নামৰ চফটৱেৰটোৱেই বৰ্তমান কম্পিউটাৰত অসমীয়া লিখিবৰ বাবে ব্যৱহাৰ হোৱা অন্যতম চফটৱেৰ৷ কম্পিউটাৰত অসমীয়া লিখিবৰ বাবে প্ৰকৃত অসমীয়া কী-বৰ্ডৰ বিকাশ হয় ইউনিক’ড প্ৰণালীৰ উদ্ভাৱনৰ পিছৰ পৰাহে৷ প্ৰথম অৱস্থাত কম্পিউটাৰত লিখিবৰ বাবে মূল বাংলা কী-বৰ্ডসমূহতে অসমীয়া ‘ৰ’ আৰু ‘ৱ’ৰ বিকাশ ঘটাই কম্পিউটাৰত অসমীয়া লিখিবৰ বাবে ব্যৱস্থা কৰা হৈছিল৷ তেনে কী-বৰ্ডসমূহৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য কী-বৰ্ড আছিল– বৰহ (Baraha) আৰু অভ্ৰ (Avro)
ইয়াৰ পিছত বহুকেইজন অসমীয়া ব্যক্তিয়ে নিজস্ব চিন্তা-চৰ্চাৰে কম্পিউটাৰত লিখিবৰ বাবে কেইবাখনো অসমীয়া কী-বৰ্ডৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল৷ বৰ্তমান ইয়াৰে কিছু কিপেইড সম্পূৰ্ণ বিনামূলীয়া আৰু কিছু কিপেইড নিৰ্দিষ্ট টকা দি কিনি ল’ব লাগে৷ তলত অসমীয়া কী-বৰ্ডসমূহৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য কেইখনমান কী-বৰ্ডৰ নামোল্লেখ কৰা হ’ল—
ৰ’দালি (Rodali)
লাচিত (Lachit)
লাচিত (http://lachit.org) হৈছে অসমীয়া ভাষাৰ লিখন সঁজুলিৰ এটা সম্পূৰ্ণ পেকেজ৷ লাচিত ডট্ অৰ্গৰ আৰম্ভ হয় ২০১৩ চনত৷ নিৰ্মাতা- মৃদুল কুমাৰ শৰ্মা৷ লাচিত ডট্ অৰ্গৰ সঁজুলিসমূহ সম্পূৰ্ণ বিনামূলীয়া৷ সেইদৰে ৰূপান্তৰক (কনভাৰটাৰ), বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক (Spellchecker) আদিও লাচিত ডট অৰ্গত উপলব্ধ৷ ইনস্কিপ্ট আৰু ফনেটিক দুয়োটা পদ্ধতিতে ইয়াৰ কিপেইডসমূহ পোৱা যায়৷ লাচিত চফটৱেৰটো সম্পূৰ্ণ বিনামূলীয়া ।
ৰামধেনু (Ramdhenu)
১৯৯২ চনত ত্ৰিদীপ কুমাৰ বৰুৱাই কম্পিউটাৰত অসমীয়া লিখিবৰ বাবে এই চফটৱেৰটো নিৰ্মাণ কৰে৷ বৰ্তমান পেজমেকাৰত বা অন্যান্য মাধ্যমসমূহত অসমীয়া ভাষাত লিখিবলৈ এই চফটৱেৰটোৱেই সৰ্বাধিক ব্যৱহাৰ হয়৷ ইয়াৰোপৰি ৰামধেনুৰ সহায়ত বাংলা, হিন্দী আদি ভাষাটো লিখিব পাৰি । ৰামধেনু কিপেইডৰ দ্বাৰা ইউনিক’ড আৰু ননইউনিকড উভয় মাধ্যমতে অসমীয়া ভাষাত লিখিব পাৰি৷ ৰামধেনু চফটৱেৰটো বিনামূলীয়া নহয় ।
উইনলিপি (Winlipi)
Informer Technologies কোম্পানীয়ে এই চফ্টৱেৰ প্ৰস্তুত কৰিছে৷ পেজমেকাৰত উইনলিপিৰ জড়িয়তে অসমীয়াত ডিটিপি কৰিব পাৰি৷ উউনলিপিৰ দ্বাৰা ইউনিকডত লিখিব নোৱাৰি ।
জাহ্নৱী (Jahnabi)
জাহ্নৱী চফটৱেৰটো নিৰ্মাণ হয় ২০১২ চনত৷ নিৰ্মাতা- উৎপল ফুকন৷ জাহ্নৱী সঁজুলিটোত অচিআৰ সঁজুলি, ৰূপান্তৰক (কনভাৰটাৰ)আদিও সেৱা উপলব্ধ৷ অসমীয়া, বাংলা, হিন্দী, টাই আহোম আদি ভাষাত জাহ্নৱী কিপেইড উপলব্ধ৷ জাহ্নৱীৰ সঁজুলিসমূহ বিনামূলীয়া নহয়৷
ইজি ডিটিপি চফ্টৱেৰ (Easy DTP Software)
এই চফ্টৱেৰৰ নিৰ্মাতা অনিল বৰুৱা৷ তেওঁ অসমীয়া ভাষা আৰু চফ্টেৱৰ বিকাশ কেন্দ্ৰৰ লগতো জড়িত৷
গুগল ইণ্ডিক কিবৰ্ড (Google Indic Keyboard)
এই কিবৰ্ডৰ জৰিয়তে ভাৰতবৰ্ষৰ লগতে বিশ্বৰ বিভিন্ন স্থানীয় ভাষাত লিখিব পাৰি । ২০১৭ চনত Jishnu Mohan নামৰ ২৭ বছৰীয়া যুৱকজনে এই কিবৰ্ডৰ ডেভলপ্ কৰে ।
ইণ্টাৰনেটত অসমীয়া ভাষাৰ সমল বৃদ্ধিত গুৰুত্ব দিবলগীয়া ক্ষেত্ৰসমূহঃ
ব্লগ
ইণ্টাৰনেটত অসমীয়া ভাষাত লিখা প্ৰথম ব্লগ হিচাপে ডঃ প্ৰিয়ংকু শৰ্মাৰ ‘অসমীয়া ব্লগ’ নামৰ ব্লগটোকে জনা যায়৷ ২০০৫ চনৰ ২ আগষ্টৰ পৰা চলি থকা এই ব্লগটোৰ মাজত ডঃ প্ৰিয়ংকু শৰ্মাই বিভিন্ন ঠাই ভ্ৰমণ কৰোঁতে হোৱা তেওঁৰ অনুভৱবোৰক এই ব্লগত লিপিবদ্ধ কৰিছিল৷ ইয়াৰ পিছতে প্ৰথম অসমীয়া সমূহীয়া ব্লগ হিচাপে জনা যায় ‘সুগন্ধি পখিলা’ নামৰ ব্লগটোক৷ ২০০৮ চনৰ ৫ ডিচেম্বৰৰ পৰা সক্ৰিয় হৈ থকা এই ব্লগটো আৰম্ভ কৰিছিল যামিনী অনুৰাগ নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে৷
অনলাইন আলোচনী
ৱেব জাৰ্নেল এনাজৰী হৈছে প্ৰথম অসমীয়া দ্বিভাষীক অনলাইন আলোচনী৷ ২০১০ চনৰ ১৩ মাৰ্চ তাৰিখে www.enajori.com নামৰ ৱেৱছাইটটো গুৱাহাটী প্ৰেছ ক্লাবত সাহিত্যিক নিৰুপমা বৰগোহাঞিয়ে উন্মোচন কৰে৷ আলোচনীখনৰ মুখ্য সম্পাদক আৰু মুখ্য পৰিকল্পনাকাৰী হ’ল হিমজ্যোতি তালুকদাৰ৷
ই-গ্ৰুপ
ফেচবুকৰ মাধ্যমেৰে ভাষা-সাহিত্য প্ৰসাৰৰ বাবে প্ৰথমটো ই- গ্ৰুপ আৰম্ভ কৰে ২০১০ চনত৷ গ্ৰুপটোৰ নাম হৈছে–অসমীয়াত কথা বতৰা” গ্ৰুপ৷ ২০১০ চনৰ নৱেম্বৰ মাহৰ ২৭ তাৰিখে কেইজনমান অসমীয়া ডেকাৰ উদ্যোগত এই গোটটিৰ জন্ম হৈছিল ফেচবুকৰ লগতে চাইবাৰ জগতত অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰৰ উদ্দেশ্যে৷ বনজিৎ পাঠক, হিমজ্যোতি তালুকদাৰ, বুলজিৎ বুঢ়াগোহাঁই, পঙ্কজ বৰা আদি ব্যক্তিসকল প্ৰথমছোৱা সময়ত এই গ্ৰুপৰ সৈতে জড়িত আছিল৷
অসমীয়া অভিধান
ইউনিক’ডত প্ৰকাশিত প্ৰথম অনলাইন ইংৰাজী-অসমীয়া অভিধান হৈছে ‘শব্দ’৷ www.xobdo.org নামৰ ৱেবচাইটত এই অভিধানখন উপলব্ধ৷ ২০০৬ চনৰ পৰা অনলাইনযোগে প্ৰকাশিত এই অভিধানখনে অসমীয়া ভাষাকে ধৰি উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ বহুকেইটা ভাষাকে সাঙুৰি লৈছে৷
অনলাইন পুথিভঁৰাল
অসমীয়া ভাষা বিষয়ক সৰ্ববৃহৎ অনলাইন পুথিভঁৰাল হ’ল ৱিকিউৎস৷ Project Sourceberg নামেৰে ২০০৩ চনৰ ২৪ নৱেম্বৰত আৰম্ভ হোৱা প্ৰকল্পটোক সেই বছৰৰে শেষৰফালে Wikisource নাম দিয়া হয়৷ অসমীয়া ভাষাত “Wikisource” প্ৰকল্পক “ৱিকিউৎস” নাম দিয়া হৈছে৷ ২০১৩ চনৰ ৪ জানুৱাৰীত অসমীয়া ৱিকিউৎসই নিজা উপ-ড’মেইন লাভ কৰে৷
ছফটৱেৰ অভিধান
২০১০ চনত অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰথমখন ছফটৱেৰ অভিধান অনিল বৰুৱাৰ ‘অসমীয়া ছফটৱেৰ অভিধান’ প্ৰকাশ পায়৷ বৰ্তমান তেওঁ ২০১৯ চনত ‘সাৰথি অসমীয়া অভিধান’ এপৰ জৰিয়তে বহুকেইখন অভিধান প্ৰকাশ কৰিছে৷ এই সাৰথি এপত অভিধানৰ লগতে অসমীয়া সমাৰ্থক শব্দ, খণ্ডবাক্য, বৈজ্ঞানিক নাম, পৰিভাষা, ফকৰা-যোজনা, জতুৱা-ঠাচ আদিও সংৰক্ষিত হৈ আছে৷ (নিয়মীয়া বাৰ্তা, ১৩ জানুৱাৰী, ২০২০)
অনলাইন বিশ্বকোষ
ৱিকিপিডিয়া (Wikipedia) হৈছে অব্যৱসায়িক, এখন মুক্ত, ৱেব-ভিত্তিক, সহযোগিতামূলক, বহুভাষিক বিশ্বকোষ বা তথ্যকোষ৷ ৱিকিপিডিয়াৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক জিমী ৱেলচৰ মতে ৱিকিপিডিয়া হৈছে– “পৃথিৱীৰ প্ৰত্যেক ব্যক্তিৰ মাতৃভাষাতে এখন উৎকৃষ্ট মানৰ বহুভাষিক মুক্ত বিশ্বকোষ ৰচনাৰ প্ৰয়াস৷ ৱিকিপিডিয়াৰ লক্ষ্য হৈছে সকলোৱে বিনামূলীয়াকৈ পাবপৰাকৈ জ্ঞানৰ বিতৰণ৷ ২০০১ চনত জিম্মী ৱেলছ আৰু লেৰী ছেংগাৰএ ৱিকিপিডিয়া মুকলি কৰে৷ যিকোনো ভাষাৰ সাহিত্য-সমাজ-সংস্কৃতিৰ প্ৰতিটো বিষয়েই তথ্যসহ আৰু তথ্যৰ উৎসসহ ইয়াত সংকলিত ৰূপত প্ৰবন্ধ লিখা হয়৷ ইয়াৰ পৃষ্ঠাত প্ৰকাশ কৰা তথ্য আৰু প্ৰকাশযোগ্য প্ৰবন্ধৰ কোনো সীমাবদ্ধতা নাই৷ প্ৰবন্ধৰ সৈতে তথ্য উৎস দিয়াতো ৱিকিপিডিয়াৰ প্ৰধান বিশেষত্ব৷ ২০০২ চনৰ জুন মাহত অসমীয়াৰ আৰম্ভ হয়৷ বৰ্তমান অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াত ৭১৮২ টা প্ৰবন্ধ আছে৷
ডিজিটেল মাধ্যমতনো অসমীয়া ভাষাৰ প্ৰয়োগ কিয় লাগে?
ক৷ প্ৰথম কথা জাতীয় চেতনা৷ আমি যে অসমৰ বুলি পৰিচয় দি ভাল পাঁও, অসমীয়া বুলি কৈ ভাল পাঁও৷ ইয়াৰ অন্তৰালত আমাৰ গভীৰ জাতীয় চেতনা জড়িত হৈ আছে৷ গতিকে আমি বৰ্তমানৰ লগতে ভৱিষ্যত কাললৈকো অসমীয়া বুলি পৃথক আৰু স্বকীয় পৰিচয় দিবলৈ আৰু অসম নামৰ ভূখণ্ডৰ নাগৰিক বুলি পৰিচয় দিবলৈকে বৰ্তমান যুগৰ লগত সংগতি ৰাখি ডিজিটেল মাধ্যমত কাম কৰা দৰকাৰ৷ আৰু কাম কৰাৰ মাধ্যম হিচাপে আমি অসমৰ ৰাজ্যিক ভাষাটোক গুৰুত্ব দিব লাগে৷ কাৰণ জাতি এটাৰ প্ৰধান চিনাকী হৈছে সেই জাতিটোৰ ভাষাটো । গতিকে ভাষা থাকিলেহে জাতি এটা থাকিব ।
খ৷ ভূপেন হাজৰিকাই কৈছিল– ‘‘আনৰে লগতে অসমীয়া অসমতে যদিহে নাবাচে বাৰু ক’তনো বাচিব’’৷ আমি অসমৰ জনগণে নিজৰ অস্তিত্ব বৰ্তাই ৰাখিবলৈকে অসমীয়া ভাষাটোৰে কাম-কাজ কৰা দৰকাৰ৷ আমাক ইংৰাজী বা হিন্দী ভাষাও লাগিবই আৰু বিশ্বৰ অন্যান্য ঠাইৰ মানুহৰ দৰে আমাৰ মাজৰো কিছু সংখ্যক লোকে ডিজিটেল মাধ্যমতো সেইবোৰ ভাষাৰ বিকাশৰ বাবে কাম কৰিব৷ কিন্তু তাৰ পাছতো– প্ৰতি ভাল ভাৰতীয় হ’বলৈ এজন ভাল অসমীয়া হোৱাটো যিদৰে প্ৰয়োজনীয়৷ সেইদৰেই ভাল অসমীয়া হৈ থাকিবলৈকে ডিজিটেল মাধ্যমটোত আমাৰ অস্তিত্ব জাহিৰ কৰি থকাটো আটাইতকৈ প্ৰয়োজনীয়৷ যদিহে আমি সময়ৰ সৈতে নিজৰ জাতিটো, নিজৰ ভাষাটোক গতিশীল ৰূপত লৈ যাব নোৱাৰোঁ৷ তেন্তে আমি কোনো প্ৰভাৱশালী জাতিৰ ওচৰত হাৰ মানিব লাগিব৷
গ৷ আমাৰ ভৱিষ্যত প্ৰজন্মটোৱে যাতে নিজৰ ৰাজ্যিক ভাষাটো ডিজিটেল ক্ষেত্ৰখনত ভালকৈয়ে উপলব্ধ অৱস্থাত পাব পাৰে৷ তেওঁলোক যাতে নিৰাশ নহৈ অন্যান্য প্ৰভাৱশালী ভাষাৰ ওচৰত জন্মৰেপৰা হাত পাতিব লগা নহয়; তাৰ ব্যৱস্থা কৰিবলৈকে আমি অসমৰ মানুহে অসমীয়া ভাষাটোত নব্য মাধ্যমসমূহত লিখা-মেলা কৰিব লাগিব৷ নিজক সবল কৰিব লাগিব ।
ঘ৷ অসমত বসবাস কৰা সকলো লোকেই ইংৰাজী বা হিন্দী ভাষা নাজানে৷ কিন্তু বিশ্ব সভ্যতাৰ প্ৰতিটো বিষয়ৰে তথ্য বা¸ জ্ঞান লাভ কৰিবলৈ তেওঁলোকে বিচাৰিব পাৰে৷ গতিকে ডিজিটেল ক্ষেত্ৰখনত তথ্য আৰু জ্ঞানৰ এই বিষয়বোৰ মাতৃভাষাত উপলব্ধ কৰাবলৈকে আমি অসমীয়া ভাষাত লিখিব লাগে৷
ডিজিটেল মাধ্যমত অসমীয়া ভাষাৰ স্থিতিঃ
ডিজিটেল মাধ্যমত অসমীয়া ভাষাৰ স্থিতি বৰ সন্তোষজনক নহয়৷ তাৰ কাৰণ– বহুতে অসমীয়া ভাষাত লেপটপ বা ম’বাইলত লিখিব নাজানে৷ ফেচবুকতে লক্ষ্য কৰিলে দেখা যায়– ইংৰাজী লিপি ব্যৱহাৰ কৰি অসমীয়া লিখা মানহৰ সংখ্যাহে সৰহ৷
অসমত বহুতো ই-আলোচনী প্ৰকাশ হৈ দুই এবছৰ চলি বন্ধ হৈ গৈছে৷ অসমৰ বাতৰি-কাকতসমূহ এতিয়া ডিজিটেল সংস্কৰণত প্ৰকাশিত হয় যদিও সেয়া পিডিএফ ৰূপতহে৷ ইউনিক’ড ৰূপত নহয়৷
অসম চৰকাৰে ‘বিকাশপেডিয়া’ নামেৰে ৱিকিপিডিয়াৰ দৰেই এটি ৱেবচাইট খুলিছিলি, অসমীয়া ভাষা-সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ বিষয়ববস্তু সংৰক্ষণৰ বাবে৷ কিন্তু সেই প্ৰকল্পটো এতিয়া বন্ধ৷ মূলত: চৰকাৰেই অসমীয়া জাতিটোৰ ভাষা-সাহিত্য-সংস্কৃতিক ডিজিটেল ক্ষেত্ৰখনত সমৃদ্ধ কৰিবলৈ কাম কৰিব লাগিছিল যদিও বিশেষ কাম কৰা পৰিলক্ষিত হোৱা নাই৷
আজি পৰ্যন্ত অসমৰ বিশ্ববিদ্যালয় বা গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান বা সেইধৰণৰ অন্যান্য সংগঠনসমূহে ভাষাটো বা সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ বিকাশৰ বাবে কোনো ধৰণৰ প্ৰকল্প লোৱা নাই৷ দুই এক অনুষ্ঠানে বা দুই এজন ব্যক্তিয়ে সম্পূৰ্ণ ব্যক্তিগত প্ৰচেষ্টাৰে এপ বা ৱেবচাইট, ই-আলোচনী, এপ, ব্লগ আদিৰ মাধ্যমেৰে কাম কৰি আছে৷
২০০২ চনত অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ জন্ম হয়৷ ২০০৪ চনতহে বাংলা ৱিকিপিডিয়াৰ জন্ম হয়৷ অথচ আজি বাংলা ৱিকিপিডিয়া অসমীয়াতকৈ বহুদূৰ আগুৱাই গ’ল৷
ড॰ দিলীপ কুমাৰ দত্তই সৃষ্টি কৰা ‘বেঁকী’ আৰু ‘কপিলী’ আদি ফণ্ট আছিল ভাৰতীয় ভাষাৰ প্ৰথম ফণ্ট৷ অৰ্থাৎ ভাৰতবৰ্ষৰ ফণ্ট নিৰ্মাণৰ ক্ষেত্ৰত অসমৰ মানুহ কিমান আগবাঢ়ি আছিল৷ অথচ আজি অসমীয়া ভাষাত গুগ’ল ট্ৰেন্সলেটৰো উপলব্ধ হোৱা নাই৷
গুগ’লৰ সম্পূৰ্ণ ব্ৰাউজাৰ চিষ্টেমটোৱেই বাংলা, মাৰাথি, তামিল আদি ভাষাত উপলব্ধ৷ ইণ্টাৰেনেশ্যনেল ক্ৰিকেট, ফুটবল আদিত বাংলা ভাষাত লাইভ প্ৰগেম হয়৷ অসমীয়া ভাষাই সেই পৰ্যায় পাবলৈ কিমান বাকী!
অসমৰ বিশ্ববিদ্যালয়সমূহত কিমান পৰিমাণে অসমীয়াত ডিটিপি কৰিবলৈ শিকোৱা হৈছে! উচ্চ শিক্ষাৰ জড়িত কিমানজনে ভাষাটোক ডিজিটেল ক্ষেত্ৰখনত সমৃদ্ধ কৰাৰ কথা ভাবে, চিন্তা কৰে বা তাৰ বাবে কাম কৰে! প্ৰত্যেকখন ইউনিভাৰচিটিয়ে এখনকৈয়ো যদি ই-আলোচনী প্ৰতিমাহত নহ’লেও দুমাহৰ মূৰত প্ৰকাশ কৰিলেহেঁতেনে, অসম সাহিত্য সভাৰ দৰে জাতীয় অনুষ্ঠানৰ মুখপত্ৰ যদি ইউনিক’ডৰ মাধ্যমেৰে অনলাইনত উপলব্ধ হ’লহেঁতেন, জাতীয় সংগঠনবোৰেও যদি নিজৰ সভ্যতা-সংস্কৃতিক ছপা মাধ্যমৰ সমান্তৰালভাৱেই ডিজিটেল মাধ্যমত সমৃদ্ধ কৰাৰ বাবে কাম কৰিলেহেঁতেন!
আজি উচ্চ শিক্ষাৰ বাবে তথ্য বিচাৰিব পৰা অসমীয়া ভাষাত এটা ভাল ইউটিউব চেনেল নাই৷ শিশুৱে অসমীয়া ভাষাত ইউটিউবত চাব পৰাকৈ এতিয়াও ভাল ইউটিউব চেনেল নাই৷ শিশুৱে সেয়েহে এতিয়া হিন্দী আৰু ইংৰাজীত ইউটিউব চাই চাই কথা কওঁতে এটা বাক্যত তিনিটা মান হিন্দী শব্দ ব্যৱহাৰ কৰে৷ অসমীয়া ভাষাৰ বিভিন্ন পৰীক্ষাবোৰত প্ৰস্তুতি হ’ব পৰাকৈ বিভিন্ন তথ্য-প্ৰযুক্তিৰ বিভিন্ন কামবোৰ কৰাৰ ভিডিঅ’ প্ৰস্তুত কৰা মানুহ নাই৷
আজিও আমি শংকৰদেৱৰ সাহিত্যৰাজিক এটা এপৰ জৰিড়তে মোবাইলত উপলব্ধ কৰাব পৰাই নাই৷ লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱাক লৈ অৱশ্যে এইধৰণৰ এটা এপ আছে৷ নামটো খুব সম্ভৱ ‘সাহিত্যৰথী’ ৷ ইমানবোৰ হতাশাজনক কথা কোৱাৰ পাচত কওঁ, যে শেহতীয়াকৈ একাংশ সচেতন ব্যক্তিয়ে কম পৰিসৰত হ’লেও এই ক্ষেত্ৰবোৰত কাম কৰি আছে৷ ‘কুকু টিভি’ ইউটিউব চেনেলটোৱে ইয়াৰ ভিতৰত শিশু উপযোগী সাধুৰ ভিডিঅ’ প্ৰস্তুত কৰি ইউটিউবত এৰি দিছে৷ ডিম্পু বৰুৱাৰ দৰে ইউটিউবাৰে অসমীয়া ভাষাত বিভিন্ন ভিডিঅ’ প্ৰস্তুত কৰি বিশেষ জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিছে৷ এই বিষয়বোৰৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰ হোৱা উচিত ।
