ইটা মণি আৰু হাড়বোৰ
অতি চমু
প্রশ্নোত্তৰ প্রশ্ন
প্ৰশ্ন ১। মহেঞ্জোদাৰোৰ
ৰাস্তাবিলাক কিমান আহল বহল আছিল ?
উত্তৰঃ প্রায়
১৩.৫ মিটাৰৰ পৰা ৩৩ মিটাৰ পর্যন্ত আহল বহল আছিল ।
প্রশ্ন ২। কোন
চনত আলেকজেণ্ডাৰে ভাৰত আক্রমণ কৰিছিল ।
উত্তৰঃ খ্রীঃ পূঃ
৩২৬ –
ত আক্রমণ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৩। লিংগ
বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ সদাশিৱৰ
পূজাৰ লগত লিংগ জড়িত ।
প্রশ্ন ৪।
কেতিয়া হৰপ্পা সভ্যতাৰ পতন ঘটিছিল ?
উত্তৰঃ প্রায়
খ্রীঃ পূঃ ১৭০০ বা খ্রীঃ পূঃ ১৭৫০ ৰ ভিতৰত এই সভ্যতাৰ পতন ঘটিছিল বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ৫ ।
সভ্যতা বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ কোনো
ব্যক্তি বা সমাজৰ বিৱৰ্তন প্রক্রিয়াকে সভ্যতা বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ৬। মহেঞ্জোদাৰোৰ
স্থানাগাৰটোৰ আয়তক্ষেত্র কিমান আছিল ?
উত্তৰঃ ইয়াৰ
আয়তক্ষেত্র ৩০x২৩x৪ মিটাৰ আছিল ।
প্রশ্ন ৭। হৰপ্পা
সভ্যতাৰ বিকাশ কাল উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ খ্রীঃ পূঃ
২৫০০ ৰ ভিতৰত এই সভ্যতাই বিকাশ লাভ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৮। সিন্ধু
সভ্যতা উত্তৰ আৰু দক্ষিণ দিশত কিমান মাইল জুৰি বিস্তৃত আছিল ?
উত্তৰঃ দুয়োফালে
প্রায় ১৬০০ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আছিল ।
প্রশ্ন ৯। মেছোপটেমীয়া
আৰু বেবিলনীয় সভ্যতাৰ বিকাশ কাল নিৰূপণ কৰা ।
উত্তৰঃ খ্রীঃ পূঃ
৩২৫০ ৰ পৰা খ্রীঃ পূঃ ২৭৫০ ৰ ভিতৰত এই সভ্যতাৰ বিকাশ হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হয় ।
প্রশ্ন ১০।
সিন্ধু সভ্যতাৰ সময়ত এতিয়ালৈ কিমান চীল – মোহৰ আৱিষ্কাৰ হৈছে ?
উত্তৰঃ প্রায়
১০৭ টা চীল মোহৰ আৱিষ্কাৰ হৈছে ।
প্রশ্ন ১১। হৰপ্পা
সভ্যতাৰ বিষয়ে কেতিয়া তথ্য লাভ কৰা গৈছিল ?
উত্তৰঃ ১৯২১-২২
চনত তথ্য লাভ কৰা গৈছিল ।
প্রশ্ন ১২।সামাজিক
বৈষম্য সৃষ্টি কৰা এটা উপাদানৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ ব্যক্তিগত
সম্পত্তিয়ে সমাজৰ বৈষম্যৰ সৃষ্টি কৰে ।
প্রশ্ন ১৩।
আলেকজেণ্ডাৰ কানিংহাম কোন আছিল ।
উত্তৰঃ ভাৰতীয়
পূৰাতত্ত্ব বিভাগৰ পিতৃ –
পুৰুষ আছিল ।
প্রশ্ন ১৪। লিপি
বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ লিখাৰ
পদ্ধতিকে লিপি বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ১৫। জাতক
বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ জাতকবোৰ হ’ল
পুথি । এইবোৰ পালি ভাষাত উল্লেখ হৈছিল ।
প্রশ্ন ১৬। দ্রোণ
কোন আছিল ?
উত্তৰঃ দ্রোণ এজন
ব্রাহ্মণ পণ্ডিত আছিল । তেওঁ কুৰুবংশৰ কোৱৰসকলক ধনুবিদ্যা শিকাইছিল ।
প্রশ্ন ১৭।
দ্রৌপদী কোন আছিল ?
উত্তৰঃ দ্রুপদ
ৰজাৰ জীয়ৰী দ্রৌপদী পঞ্চপাণ্ডৱৰ সহধর্মীণী আছিল ।
প্রশ্ন ১৮। গৌতম
আৰু বশিষ্ঠ কোন আছিল ?
উত্তৰঃ এই দুয়োজন
বৈদিক যুগৰ ঋষি আছিল ।
প্রশ্ন ১৯। এটা
বংশৰ দুটা পৰিয়ালৰ মাজত চলা বিবাদৰ কাহিনী কোনখন কাব্যত বর্ণনা কৰা হৈছে ?
উত্তৰঃ মহাভাৰত
নামৰ কাব্যত বর্ণনা কৰা হৈছে ।
প্রশ্ন ২০।
সিন্ধু সভ্যতাৰ যুগত কেইবিধ বিবাহ পদ্ধতিৰ কথা জনা যায় ?
উত্তৰঃ চাৰিবিধ
বিবাহ পদ্ধতিৰ কথা জনা যায় ।
প্রশ্ন ২১।
বৈশ্যসকল কি বৃত্তিৰ লগত জড়িত আছিল ?
উত্তৰঃ তেওঁলোক ব্যৱসায় – বাণিজ্যৰ লগত জড়িত আছিল
।
প্রশ্ন ২২। বাঘক
কিয় ঘৰৰ মুখিয়ালজনৰ লগত তুলনা কৰা হৈছে ?
উত্তৰঃ কাৰণ
বাঘৰদৰে ঘৰৰ মুখিয়ালজন সাহসী আৰু শক্তিশালী হোৱা উচিত ।
প্রশ্ন ২৩।
প্রাকৃতিক মনোমোহা সুদর্শন হ্রদ কত অৱস্থিত আছিল ?
উত্তৰঃ গুজৰাটৰ
গিৰিণাৰ নামে ঠাইত এই হ্রদটো অৱস্থিত আছিল ।
প্রশ্ন ২৪।
ইন্দ্ৰ দেৱতাক অন্য কি নামেৰে জনা যায় ।
উত্তৰঃ বৰুণ
দেৱতা হিচাপেও জনা যায় ।
প্রশ্ন ২৫। কোনখন
গাঁৱৰ পৰা পাটলীপুত্ৰ চহৰখন গঢ়ি উঠিছিল ?
উত্তৰঃ পাটলী গ্রাম
নামৰ গাঁওখন পিছলৈ পাটলীপুত্র চহৰ হয় ।
প্রশ্ন ২৬। ভাৰতৰ
পুৰাতত্ত্ব বিভাগৰ পিতৃ কোন ?
উত্তৰঃ ডাইৰেক্টৰ
জেনেৰেল আলেকজেণ্ডাৰ কানিংহাম ।
প্রশ্ন ২৭।
দেৱনামপ্রিয় প্রিয়দর্শী বুলি কাক বুজোৱা হৈছিল ?
উত্তৰঃ মৌর্য
সম্রাট অশোকক কোৱা হৈছিল ?
প্রশ্ন ২৮।
হৰপ্পা যুগৰ এখন নগৰৰ নাম উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ লোথাল হ’ল
হৰপ্পা যুগৰ এখন নগৰ ।
প্রশ্ন ২৯। কোনজন
গুপ্ত সম্রাটৰ নামৰ লগত সুদর্শন হ্ৰদৰ নাম জড়িত ?
উত্তৰঃ গুপ্ত
সম্রাট ৰুদ্ৰদমনৰ নামৰ লগত এই হ্রদৰ নাম জড়িত আছিল । কাৰণ প্রাকৃতিক দুর্যোগৰ
সময়ত এই হ্রদৰ যি ক্ষতি সাধন হৈছিল , পিছত ৰুদ্ৰদমনে ইয়াক
পুনৰ নিৰ্মাণ কৰাইছিল বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ৩০।
ভাৰতবৰ্ষৰ পুৰাতত্ত্বৰ পিতৃ হিচাপে কাক আখ্যা দিয়া হয় ?
উত্তৰঃ
আলেকজেণ্ডাৰ কানিংহামকে ভাৰতৰ পুৰাতত্ব বিভাগৰ পিতৃ বুলি কোৱা হয় । তেওঁ ভাৰতৰ
পুৰাতত্ত্ব বিভাগৰ প্রথম ডাইৰেক্টৰ জেনেৰেল আছিল ।
প্রশ্ন ৩১।
অর্থশাস্ত্র পুথিখন কোনে ৰচনা কৰিছিল ?
উত্তৰঃ কৌটিল্য
বা চানক্য ।
প্রশ্ন ৩২।
হৰপ্পা সভ্যতাৰ দুখন স্থানৰ নাম উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ হৰপ্পা
সভ্যতাৰ দুখন স্থানৰ নাম হ’ল—
( ক ) ‘ৰাজস্থানৰ কালিনগান’ । আৰু
( খ ) গুজৰাটৰ লোথাল ।
প্রশ্ন ৩৩। শিলালিপিসমূহৰ
সাক্ষ্য সীমাবদ্ধতা কিছুমান উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ শিলালিপিবোৰৰ
সীমাবদ্ধতা আছে—
( ক ) শিল্পকৌশলমূলক
সীমাবদ্ধতা লিপিৰ দূর্বোধ্য পাক ।
( খ ) খোদাই কৰা আখৰৰ
অস্পষ্টতাৰ বাবে পাঠোদ্ধাৰ অসম্ভৱ হৈ পৰে ।
( গ ) হাজাৰ বছৰ পৌৰাণিক হোৱাৰ
বাবে বাখৰবোৰ ভগাছিগা , লুপ্ত হোৱা বাবে পাঠোদ্ধাৰ অসম্ভৱ হৈ
পৰে ।
( ঘ ) লিপিত ব্যৱহাৰ কৰা
শব্দৰ অৰ্থ বা মানে স্থিৰ কৰাটো নিশ্চিত কৰিব নোৱাৰি ।
( ঙ ) স্থান বিশেযে শব্দৰ
ব্যৱহাৰ বা অর্থ বেলেগ বেলেগ হ’ব পাৰে কাৰণে পাঠোদ্ধাৰ
নিশ্চিত নহয় । গতিকে শিলালিপিৰ সীমাবদ্ধতা থকা দেখা যায় ।
প্রশ্ন ৩৪।
হৰপ্পা সভ্যতাৰ যি কোনো দুটা বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ ( ক )
সুন্দৰ পৰিকল্পনাৰে এখন নগৰীয়া সভ্যতা আছিল ।
( খ ) নগৰৰ মাজত আছিল উন্নত
নলাসজা পদ্ধতি ।
প্রশ্ন ৩৫।
হৰপ্পা সভ্যতাত শস্য গুৰি কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা সঁজুলিবিধৰ নাম কি আছিল ?
উত্তৰঃ এই সঁজুলি
বিধক জাত বুলি জনা গৈছিল ।
প্রশ্ন ৩৬। Further
excavations of Mohenjo – daro কোনে লিখিছিল ?
উত্তৰঃ আর্ণেষ্ট
মেক নামৰ লোকজনে লিখিছিল ।
প্রশ্ন ৩৭।
ব্রাহ্মী আৰু খৰেষ্টি আখৰৰ পাঠ উদ্ধাৰ প্রথমে কোনে কৰিছিল ?
উত্তৰঃ জেমচ
প্রিন্সচেপে এই আখৰৰ পাঠ প্রথমে উদ্ধাৰ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৩৮।
সিন্ধু উপত্যকাৰ সভ্যতা প্রথমে ক’ত আৱিষ্কাৰ হৈছিল ?
উত্তৰঃ হৰপ্পা আৰু মহাঞ্জোদাৰোত আৱিষ্কাৰ হৈছিল ।
প্রশ্ন ৩৯।
আলেকজেণ্ডাৰ কানিংহাম কোন আছিল ?
উত্তৰ ভাৰতীয়
পুৰাতত্ত্ব বিভাগৰ পিতৃপুৰুষ আছিল ।
প্রশ্ন ৪০।
হৰপ্পা সভ্যতাৰ স্থানসমূহত প্রাপ্ত এবিধ শস্যৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ হৰপ্পা
সভ্যতাৰ স্থানসমূহত প্রাপ্ত এবিধ শস্যৰ নাম হ’ল গম ।
প্রশ্ন ৪১। গুপ্ত
সম্রাট সমুদ্রগুপ্তৰ ৰাজসভাৰ কবিজন কোন আছিল ?
উত্তৰঃ হৰিসেন
আছিল ৰাজসভাৰ কবি ।
চমু প্রশ্নোত্তৰ
( ২/৩/৪ )
প্রশ্ন ১। তলত
উল্লেখ কৰা নাম কেইটাৰ অৰ্থ প্ৰকাশ কৰা ।
কুবেৰ , বৰুণ
, ইন্দ্ৰ আৰু যম ।
উত্তৰঃ কুবেৰ __ধনৰ
দেৱতা ।
বৰুণ___পানীৰ দেৱতা ।
ইন্দ্র___স্বৰ্গৰ দেৱতা ।
যম____মৃত্যুৰ দেৱতা ।
প্রশ্ন ২। সিন্ধু
সভ্যতাৰ আন এটি নাম কি ?
পুৰাতত্ববিদৰ মতে সংস্কৃতিশব্দৰ অর্থ কি ?
উত্তৰঃ হৰপ্পা হ’ল
সিন্ধু সভ্যতাৰ আন এটি নাম । হৰপ্পা সভ্যতাৰ পৰাই সংস্কৃতি শব্দটোৰ উৎপত্তি হৈছিল
। সংস্কৃতি শব্দটোৱে কোনো ঠাইত উদ্ধাৰ হোৱা ভগ্নাৱশেষক বুজায় ।
প্রশ্ন ৩।
সুদর্শন হ্ৰদৰ বিষয়ে ক’ৰ পৰা জানিব পাৰে ? কোনে ইয়াক নির্মাণ কৰাইছিল ?
উত্তৰঃ প্ৰাকৃতিক
সৌন্দর্যৰে ভৰপূৰ সুদর্শন হ্রদটো গুজৰাটৰ গিৰিণাৰনামে ঠাইত অৱস্থিত । মৌর্য যুগৰ
গুজৰাটৰ এজন স্থানীয় শাসকে এই হ্রদটো নিৰ্মাণ কৰাইছিল ।
প্রশ্ন ৪।
প্রাচীন ভাৰতৰ প্ৰথম পুথিখনৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ মনুস্মৃতি
।
প্রশ্ন ৫। হৰপ্পা
যুগত সভ্যতা আৰু সংস্কৃতিক বিকাশ হোৱা ঠাইবোৰৰ নাম উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ হৰপ্পা
যুগত সভ্যতা আৰু সংস্কৃতি বিকাশ হোৱা ঠাইবোৰ হ’ল বর্তমান পাকিস্তানৰ কিছু
অংশ , দক্ষিণ আফগানিস্তান । পাঞ্জাৱ , ৰাজস্থান
, গুজৰাট , হবিয়ানা আৰু উত্তৰ প্ৰদেশৰ
কিছু অংশ । জম্মু , বেলুচিস্তান , গুজৰাট
।
প্রশ্ন ৬। হৰপ্পা
যুগৰ নগৰবোৰৰ কেইটমান বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ হৰপ্পা
যুগৰ নগৰবোৰৰ কেইটামান প্রধান বৈশিষ্ট্য হ’ল ( ক ) নগৰবোৰ সুন্দৰ আঁচনিৰ
দ্বাৰা নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল
( খ ) নগৰবিলাক দুটা ভাগত
ভাগ কৰা হৈছিল — বাহিৰ নগৰ অংশ আৰু ভিতৰৰ নগৰ অংশ ।
( গ ) নগৰবোৰৰ বাস্তবোৰ
সুন্দৰ পৰিকল্পনাৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল ।
( ঘ ) ঘৰবোৰ নিৰ্মাণৰ
ক্ষেত্ৰত আঁচনি গ্ৰহণ কৰা হৈছিল ।
প্রশ্ন ৭। সিন্ধু
সভ্যতাৰ নলা –
নর্দমা সম্বন্ধে মেকে কি মন্তব্য কৰিছিল ?
উত্তৰঃ মেক নামৰ
পণ্ডিতজনে সিন্ধু সভ্যতাৰ যুগৰ নলা ব্যৱস্থাক প্রাচীন কালৰ অতি উন্নত পৰিকল্পনা
বুলি অভিহিত কৰিছিল । কাৰণ সেই সময়ত নোখান্দি নগৰৰ পানীবোৰ বাহিৰলৈ যোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৮। চানহুদাৰোৰ
জনসাধাৰণৰ শিল্প সম্বন্ধে চমুকৈ লিখা ।
উত্তৰঃ চানহুদাৰোৰ
নগৰখন ইটাৰে নির্মিত আছিল । ইয়াত এটি মণি তৈয়াৰ কৰা কাৰখানাও আছিল বুলি জনা যায়
। ইয়াৰোপৰি মণি বিন্ধা কৰা যন্ত্র এটিও আৱিষ্কৃত হৈছে ।
প্রশ্ন ৯। ভাৰতৰ
বিষয়ে বিৱৰণ লিখাৰ ক্ষেত্ৰত আলবেৰুণীয়ে সন্মুখীন হোৱা সমস্যা দুটা লিখা ।
উত্তৰঃ সমস্যা
দুটা হ’ল—
( ক ) সংস্কৃত ভাষাটোৰ আৰবী
আৰু পাৰ্চী ভাষাৰ পাৰ্থক্য ।
( খ ) ধর্ম বিশ্বাস আৰু
ব্যৱহাৰিক নীতিৰ পার্থক্য ।
প্রশ্ন ১০। লোথাল
চহৰত ইটাৰে নির্মিত দুটা নির্মাণ কাৰ্যৰ
নাম লিখা ।
উত্তৰঃ ( ক ) লোথাল
চহৰৰ ঘৰবোৰ ইটাৰে তৈয়াৰ কৰা হৈছিল ।
( খ ) চহৰৰ নলাবোৰ ইটাৰে তৈয়াৰ
কৰা হৈছিল ।
প্রশ্ন ১১।
হৰপ্পা যুগৰ শিক্ষাৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ হৰপ্পা
যুগৰ শিক্ষাৰ প্ৰসাৰৰ বিষয়ে বিশেষ তথ্য পাবলৈ নাই । ইয়াৰোপৰি সকলো মানুহ শিক্ষিত
আছিল বুলি কোনো তথ্য পোৱা নাযায় । অৱশ্যে কিছুসংখ্যক মানুহ শিক্ষিত আছিল বুলি জনা
যায় ।
প্রশ্ন ১২।
হৰপ্পা সভ্যতাৰ যুগত সম্পর্ক থকা তিনিখন বাহিৰা দেশৰ নাম উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ এই তিনিখন
বাহিৰৰ দেশ হ’ল ওমান , দিশমুন আৰু মেছোপটেমিয়া ।
প্রশ্ন ১৩।
হৰপ্পা যুগৰ চোতালবোৰৰ ব্যৱহাৰ সম্পর্কে লিখা উত্তৰঃ হৰপ্পা যুগৰ ঘৰবোৰৰ
মাজত ডাঙৰ ডাঙৰ চোতাল তৈয়াৰ কৰা হৈছিল । এই চোতালবোৰ সাধাৰণতে ৰন্ধাবঢ়া আৰু বোৱা কটাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল ।
গ্রীষ্ম আৰু শীতকালত এই চোতালবোৰৰ ব্যৱহাৰ সমানে হৈছিল ।
প্রশ্ন ১৪।
হৰপ্পা যুগৰ নগৰবোৰৰ বৈশিষ্ট্যবোৰ কি কি আছিল ?
উত্তৰঃ ( ক )
হৰপ্পা যুগৰ নগৰবোৰ পৰিকল্পনাৰ দ্বাৰা নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল ।
( খ ) নগৰসমূহ দুটা ভাগত
ভাগ কৰা হৈছিল — বাহিৰৰনগৰ অংশ আৰু ভিতৰৰৰ নগৰ অংশ ।
( গ ) নগৰৰ চোতালবোৰ আহল –
বহল আৰু ভাগ ভাগ কৰা হৈছিল ।
( ঘ ) ঘৰবোৰ
শৃঙ্খলাবদ্ধভাৱে নিৰ্মাণ কৰা দেখা গৈছিল ।
প্রশ্ন ১৫।
হৰপ্পা সভ্যতা কিমান ঠাই জুৰি আছিল ?
উত্তৰঃ হৰপ্পা সভ্যতা
১২,৯৯,৮০০ কিলোমিটাৰ জুৰি বিস্তৃত আছিল । চহৰৰ চাৰিসীমা
সমকোণী ধৰণৰ আছিল । উল্লেখযোগ্য যে আন সকলো সভ্যতাৰ ভিতৰত হৰপ্পা সভ্যতাৰ বিস্তৃতি
অতি বেছি আছিল ।
প্রশ্ন ১৬।
সমুদ্রগুপ্তৰ লগত জড়িত প্রশস্তিখনৰ নাম লিখা । বর্তমান ভাৰতৰ কোন ঠাইত এই
প্রশস্তিখন পোৱা যায় ?
উত্তৰঃ
সমুদ্রগুপ্তৰ লগত এলাহবাদ প্রশস্তিৰ নাম জড়িত হৈ আহিছে । বর্তমানে এই প্রশস্তি পত্ৰখন
উত্তৰ প্ৰদেশৰ এলাহাবাদত পোৱা যায় ।
প্রশ্ন ১৭। ( ক )
সিন্ধু সভ্যতাৰ সময়কাল নিৰূপণ কৰা ।
উত্তৰঃ ধাতুৰ
ব্যৱহাৰৰ ফালৰ পৰা সিন্ধু সভ্যতা অস্ত্র যুগৰ বুলি কোৱা হয় । কাৰণ এই যুগত তামৰ
ব্যৱহাৰ বহুল পৰিমাণে হৈছিল । সময়সীমাৰ ফালৰপৰা সিন্ধু সভ্যতাৰ কালছোৱা হ’ল
খ্রীঃপূঃ ২৬০০ ৰপৰা খ্রীষ্টাব্দ ১৯০০ লৈ ।
প্রশ্ন ১৮। ( খ )
পৰিত্যক্ত পেলনীয়া সামগ্রীও ইতিহাস পুনৰনিৰ্মাণৰ বাবে আৱশ্যকীয় উপকাৰী হোৱাৰ
দুটা কাৰণ দেখুওৱা ।
উত্তৰঃ কাৰণ দুটা—
( ক ) বুৰঞ্জীবিদসকলে
পেলনীয়া সামগ্ৰীৰ পৰা বহু তথ্য আৱিষ্কাৰ কৰিব পাৰে ।
( খ ) মৃতকৰ সমাধিৰ পৰা
সাংস্কৃতিক নীতি – নিয়ম জানিব পাৰে , সময়
নিৰূপণ কৰিব পাৰে ।
প্রশ্ন ১৯ ।
হৰপ্পা সভ্যতাৰ সময়ৰ আৱিষ্কৃত কিছুমান ধাতুৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ আৱিষ্কৃত
কিছুমান ধাতু হ’ল মোহৰ , পুৰা ইটা , জোখ –
মাফ , টিন , ব্রোঞ্জ ,
তাম আদি ।
প্রশ্ন ২০।
সিন্ধু সভ্যতাৰ স্তৰ কেইটাৰ কথা উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ সিন্ধু
সভ্যতাক সাধাৰণতে চাৰিটা স্তৰত ভাগ কৰা হৈছে । এই স্তৰ কেইটা হ’ল—
( ক ) সিন্ধু সভ্যতাৰ
আদিস্তৰ ।
( খ ) সিন্ধু অৱবাহিকাৰ
উত্তৰ অঞ্চল ।
( গ ) সিন্ধু সভ্যতাৰ সূচনা
পর্ব । আৰু
( ঘ ) সিন্ধু সভ্যতাৰ পৈণত
কাল ।
প্রশ্ন ২১।
সিন্ধু সভ্যতাৰ যুগৰ নলাবোৰ কেনেদৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল ?
উত্তৰঃ সেই যুগত
নলাবোৰ আঁচনিৰ দ্বাৰা নির্মাণ কৰা হৈছিল । উদাহৰন হিচাপে প্ৰতিটো পৰিয়ালৰ পৰা
মলিয়ন পানী ওলাই যোৱাৰ কাৰণে পুৰা ইটাৰে নলা নির্মাণ কৰা হৈছিল । এই পানীবোৰ ওলাই
গৈ মূল পথৰ নলাত পৰিছিলগৈ । আৰু সেই নলাৰে পানী গৈ সিন্ধু নদীত পৰিছিল
প্রশ্ন ২২।
সিন্ধু সভ্যতাৰ পতনৰ তিনিটা কাৰণ উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ সিন্ধু
সভ্যতাৰ পতনৰ তিনিটা কাৰণ হ’ল—
( ক ) বিশাল সাম্রাজ্যৰ
অখণ্ডতা ৰখাৰ ক্ষেত্ৰত দেখা দিয়া ব্যর্থতা ।
( খ ) আভ্যন্তৰীণ বিশৃংখলতা
। আৰু
( গ ) ইন্দ্র বা বৰুণ
দেৱতাৰ দ্বাৰা সংঘটিত হোৱা প্রাকৃতিক দুর্যোগ ।
প্রশ্ন ২৩। মেকেৰ
মতে হৰপ্পা যুগৰ জনসাধাৰণ চাফ – চিকুণ , স্বাস্থ্য
আৰু পৰিৱেশ সম্পর্কে কেনেধৰণৰ সজাগতা অৱলম্বন কৰিছিল ?
উত্তৰঃ মেকেৰ মতে
হৰপ্পা যুগৰ জনসাধাৰণ পৰিৱেশ সম্বন্ধে সজাগ আছিল । কাৰণ দূষিত পানী ওলাই যোৱাৰ কাৰণে পুৰা – ইটাৰে নলা নির্মাণ কৰা
হৈছিল । নলাবোৰ চাফ চিকুণকৈ ৰখাৰ কাৰণে নলাৰ ওপৰত ঢাকনি দিয়া হৈছিল । ঘৰৰ সন্মুখ
চাফ – চিকুণ কৰি ৰাখিছিল । মুঠতে সেই যুগৰ জনসাধাৰণ পৰিয়াল
সম্পর্কে খুব সজাগ আছিল ।
প্রশ্ন ২৪। ১৯৪৭
চনত ভাৰতীয় পুৰাতত্ত্ব বিভাগৰ সঞ্চালক প্রথম জন কোন আছিল ? কোনখন
পুঁথিৰ জৰিয়তে আৰু কাক সিন্ধু সভ্যতাৰ ধ্বংসকাৰী বুলি কৈছিল ।
উত্তৰঃ ঘৰ ৰবাৰ্ট
এৰিক মার্টিমাৰ হুইলাৰ আছিল সেই সময়ৰ ভাৰতীয় পুৰাতত্ত্ব বিভাগৰ সঞ্চালক প্রধান ।
ঋকবেদত উল্লেখ থকা মতে ইন্দ্ৰদেৱতাক সিন্ধু সভ্যতাৰ ধ্বংসকাৰী বুলি কোৱা হৈছে ।
কাৰণ বিশেষ কাৰণত ইন্দ্রই নগৰখনত বানপানীৰ সৃষ্টি কৰি এই সভ্যতাক ধ্বংস কৰিছিল ।
প্রশ্ন ২৫।
ঋকবেদত উল্লেখ থকা পূৰ ’
শব্দৰ অর্থ কি ?
উত্তৰঃ ঋকবেদত
উল্লেখ থকা পূৰ ’
শব্দৰ অৰ্থ হ’ল বান্ধ বা মথাউৰি ।
প্রশ্ন ২৬।
হৰপ্পা সভ্যতাৰ যুগৰ ধর্ম সম্বন্ধে আলোচনা কৰা ।
উত্তৰঃ হৰপ্পা
যুগৰ লোকসকল মাতৃ পূজাত বিশ্বাসী আছিল বুলি কোৱা হয় । ইয়াৰোপৰি তেওঁলোকে কিছুমান
নির্বোধ জীৱ –
জন্তুকো পূজা – পাতল কৰিছিল । এইবোৰৰ ভিতৰত
গড় , সিংহ , বাঘ আদি । এই বিলাকৰ পৰা
জনসাধাৰণৰ মাজত টোটেম বিশ্বাসৰ গভীৰতাৰ বিষয়ে জানিব পাৰি । এই ক্ষেত্ৰত ধ্যানমগ্ন
যোগীক ভালেমান পশুৱে আগুৰি থকা চীলটোলৈ আঙুলিয়াব পাৰি ।
প্রশ্ন ২৭।
হৰপ্পা যুগৰ কিছুমান গৃহৰ নাম উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ সেই যুগৰ
কিছুমান উল্লেখযোগ্য নির্মাণ কার্য হ’ল এটি বিশাল গা – ধোৱা ঘৰুৱা স্নানাগাৰ , এটি ধর্মীয় সভাগৃহ ,
এটি শস্য ভৰাল আৰু এটি সমূহীয়া আৱাস গৃহ ।
প্রশ্ন ২৮।
হৰপ্পা যুগৰ কিছুমান উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ কথা উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ হৰপ্পা
যুগৰ জনসাধাৰণ সাধাৰণতে কৃষিজীৱী আছিল । সেই সময়ত উৎপাদিত সামগ্ৰীবোৰৰ ভিতৰত আছিল
গম ,
বালি , সৰিয়হ , ধান ,
কপাহ আদি ।
প্রশ্ন ২৯।
হৰপ্পা সভ্যতা কত অবস্থিত ?
এইসভ্যতা কোনে আৰু কেতিয়া আৱিষ্কাৰ কৰিছিল ?
উত্তৰঃ বৰ্তমানৰ
ভাৰতৰ পাঞ্জাৱ আৰু পাকিস্তানত হৰপ্পা সভ্যতাৰ প্ৰসাৰ ঘটিছিল । ১৯২১ চনত দয়াৰাম
চাহানীয়ে এই সভ্যতা আৱিষ্কাৰ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৩০।
মেগাস্থানিচ কোন আছিল ?
তেওঁ কেতিয়া ভাৰতলৈ আহিছিল ?
উত্তৰঃ
মেগাস্থানিচ গ্ৰীচ দেশৰ এজন ভ্ৰমণকাৰী আছিল । তেওঁ মৌর্য যুগত চন্দ্রগুপ্তৰ
শাসনকালত ভাৰতলৈ আহিছিল ।
প্রশ্ন ৩১। মহেঞ্জোদাৰো
সভ্যতা ক’ত অৱস্থিত ? কোনে আৰু কেতিয়া এই সভ্যতা আৱিষ্কাৰ
কৰিছিল ?
উত্তৰঃ বর্তমান
পাকিস্তানৰ লাৰকানা অঞ্চলত মহেঞ্জোদাৰো সভ্যতাই বিৰাজ কৰিছিল । ১৯২২ চনত আৰ
ডি বেনাৰ্জীয়ে এই সভ্যতা আৱিষ্কাৰ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৩২। লিপি
বুলিলে কি বুজা ।
উত্তৰঃ তামৰ ফলি , শিলৰ
ফলি আদিত লিখি থােৱা বা লিখি ৰখা মূল্যবান টোকাসমূহক লিপি বুলি কোৱা হয় ।
প্রশ্ন ৩৩।
প্রাচীন লিপি সমূহত কি ভাষা ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল ?
উত্তৰঃ প্রাচীন
লিপি সমূহত লিখন কার্যত ঘাইকৈ প্রাকৃত ভাষাৰ প্রচলন ঘটিছিল । অৱশ্যে পিছলৈ তামিল , পালি
আৰু সংস্কৃত ভাষাৰও প্রয়োগ ঘটিছিল ।
প্রশ্ন ৩৪। লিপিবোৰত
সাধাৰণতে কি কথা লিপিবদ্ধ কৰা হৈছিল ?
উত্তৰঃ প্রাচীন
কালৰ লিপিবোৰত সাধাৰণতে কোনো ৰজাৰ শাসনকাল , ৰজাৰ গুণ , বিক্রম , জয় – পৰাজয়ৰ ঘটনা
আৰু কোনো কালৰ ঘটনাৰ চন – তাৰিখ আদি খোদিত কৰা হৈছিল ।
প্রশ্ন ৩৫।
ছাৰকোতাদা চহৰখন কত অৱস্থিত আছিল ? কোনেইয়াক আৱিষ্কাৰ
কৰিছিল ?
উত্তৰঃ বর্তমান
গুজৰাটৰ আহমেদাবাদ চহৰৰপৰা প্রায় ২৭০ কিলোমিটাৰ উত্তৰ – পশ্চিমত
এই চহৰখন অৱস্থিত আছিল । ১৯৭২ চনত জগতপতি যোশীয়ে এই চহৰখন আৱিষ্কাৰ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৩৬।
হৰপ্পা সভ্যতাৰ যুগৰ জলসিঞ্চন ব্যৱস্থা কেনে আছিল ?
উত্তৰঃ হৰপ্পা
সভ্যতাৰ যুগৰ জলসিঞ্চন ব্যৱস্থা অতি উন্নত ধৰণৰ আছিল । পুখুৰী আৰু সৰু সৰু সুতিবোৰৰ
সহায়ত জলসিঞ্চন ব্যৱস্থা হাতত লোৱা হৈছিল । এইবোৰৰ সহায়ত খেতি পথাৰলৈ পানী বোৱাই নিয়া হৈছিল ।
প্রশ্ন ৩৭।
কালিবানগান চহৰখন ক’ত অৱস্থিত ? কোনে আৰু কেতিয়া ইয়াক আৱিষ্কাৰ কৰিছিল
?
উত্তৰঃ ৰাজস্তানৰ
ঘগ্রানদীৰ পাৰত এই চহৰখন অবস্থিত । বি বি লাল আৰু এ এন ঘোষে ১৯৫৩ চনত এই চহৰখনৰ
ভংগ্নাৱশেষ আৱিষ্কাৰ কৰে ।
প্রশ্ন ৩৮। লোথাল
চহৰখন কত অৱস্থিত আছিল ? কোনে
ইয়াক আৱিষ্কাৰ কৰিছিল ?
উত্তৰঃ লোথাল এখন
বন্দৰ চহৰ আছিল । গুজৰাটৰ কেম্বে উপকৃত অঞ্চলত ই অৱস্থিত আছিল । ১৯৫৭ চনত এচ আৰ
ৰাৱে এই চহৰখনৰ ভংগ্নাৱশেষ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৩৯।
হৰপ্পা সভ্যতাৰ দুটা কাল বা সময়ৰ কথা উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ হৰপ্পা
সভ্যতাৰ দুটা কাল বা সময় হ’ল–
( ক ) প্রাক্ হৰপ্পা কাল ।
আৰু
( খ ) পূর্ণাংগ হৰপ্পা কাল ।
প্রশ্ন ৪০। চানহুদাৰো
নামৰ চহৰখন ক’ত অবস্থিত ? ইয়াৰ আৱিষ্কাৰক জনৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ বর্তমান
পাকিস্তানৰ সিন্ধু প্রদেশৰ সিন্ধু নদীৰ পাৰত এই চহৰখন অৱস্থিত আছিল । এন জি
মজুমদাৰে ১৯৩১ চনৰ এই চহৰখনৰ অৱস্থিতি আৱিষ্কাৰ কৰিছিল ।
প্রশ্ন ৪১।
সিন্ধু সভ্যতাৰ সময়ৰ আৰু বর্তমান পাকিস্তানৰ অন্তৰ্গত চাৰিখন ঠাইৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ এই চাৰিখন
ঠাই হ’ল চানহুদাৰো , কোতদিছি , মহেঞ্জোদাৰো
আৰু হৰপ্লা ।
প্রশ্ন ৪২।
সিন্ধু সভ্যতাৰ যুগৰ দুখন প্রধান চহৰৰ নাম লিখা ।
উত্তৰঃ এই দুখন
চহৰ হ’ল মহেঞ্জোদাৰো আৰু হৰপ্পা ।
প্রশ্ন ৪৩।
সিন্ধু সভ্যতাৰ সময়ৰ তিনিটা প্রধান যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ কথা উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃ তিনিটা
প্রধান যোগাযোগ ব্যৱস্থা হ’ল গৰুগাড়ী , নাও আৰু জাহাজ ।
প্রশ্ন ৪৪।
হৰপ্পা যুগৰ পাত্ৰবোৰ কিহেৰে তৈয়াৰী আছিল ? এই পাত্ৰবোৰ কেনেদৰে
ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল ?
